COVID-19 बद्दल प्रत्तेकाने वाचावे असे अत्यंत महत्वाचे १९ प्रश्न आणि त्यांची उत्तरे!

            जगभरात मृत्यूचे थैमान घालणाऱ्या Corona Virus बद्दल आपल्या प्रत्येकाच्या मनात असलेले आणि प्रत्येकाने जाणून घ्यावे असे महत्वाच्या प्रश्नांची उत्तरं _

Corona Virus म्हणजे काय?

            साधारणतः “Corona Virus” हा शब्द एखाद्या व्हायरसच्या ग्रुपसाठी किंवा कुटुंबासाठी वापरला जातो. सर्दी किंवा फ्लू सारखे आजार अशाच व्हायरसांमुळे लोकांना होतात. COVID-19 हा जगातील पहिला Corona Virus नसून त्याआधी दोन Corona Virus या पृथ्वी तलावर आढळलेले आहेत. 

                    

    

            त्यामद्धे २००२ मधील Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) जो चिन या देशात आणि २०१२ मधील Middle East Respiratory Syndrome (MERS) जो सऊदी अरेबियात आढळला होता. 

            परंतु डिसेंबर २०१९ मधील चिन देशातील वुहान शहरात आढळलेला कोविड -१९ हा पुर्णतः नवा आणि दुर्मिळ प्रकारचा कोरोना व्हायरस असून त्यामद्धे रुग्णांना श्वास घेण्यास त्रास होतो. काहीं रुग्णांना न्युमोनिया सुद्धा होतो.

COVID-19 ची लक्षणे काय आहेत?

• ताप
• खोकला
• धाप लागने (Shortness of breath)
•  श्वास घेण्यास त्रास. ही कोविड -१९ ची लक्षणे आहेत. 

                    

            कधी-कधी काही व्यक्ति साधारण सर्दी किंवा फ्लू असेल असे समजून तब्बेतीकडे दुर्लक्ष करतात पण सद्यास्थितीत असे करणे खुप धोकादायक ठरू शकते. कारण पाच व्यक्तींपैकी पैकी एका व्यक्तीला Corona Virus गंभीररीत्या आजारी करतो. म्हणून वेळीच डॉक्टरांची भेट घेणे कधीही चांगले.

एखाद्या व्यक्तीस COVID-19 झाला म्हणजे तो व्यक्ती मरणारच! हे सत्य आहे का?

            साधारणतः नाही! पण जे वृद्ध आहेत किंवा एखाद्या जुन्या आजाराशी लढत आहेत त्यांना मात्र विशेष कळजी घेणे खुप गरजेचे आहे. मार्च २०२० पर्यंत ह्या आजाराचे मृत्यूचे प्रमाण अंदाजे 4.4% इतके होते. तसेच आतापर्यंतच्या सर्व केसेस पैकी ८१% केसेस ह्या नार्मल न्युमोनियाच्या आहेत. 

            कोविड -१९ हा SARS च्या तुलनेत अधिक वेगाने पसरत असला तरी पण सुदैवाने तो त्याच्याईतका प्राणघातक नाही.

COVID-19 चे केंद्र कोणते?

            चिन देशातील वुहान शहरात डिसेंबर २०१९ मद्धे हा व्हायरस सर्वप्रथम आढळून आला. म्हणून त्याला “वुहान कोरोना व्हायरस” असेही म्हटल्या जाते. ह्याच भागातील एका प्राण्यांच्या मार्केटमधून हा माणसात आला आणि आता एका माणसाकडून दुसऱ्या माणसात हा आजार पसरत आहे.

चिन मधून मागवलेल्या एखाद्या पार्सलद्वारे COVID-19 होऊ शकतो का?

            साधारणतः नाही! कारण कागद, प्लास्टिक किंवा पुठ्ठ्यासारख्या कोरड्या पृष्ठभागावर हा विषाणू जास्त काळ टिकू शकतो नाही. तसेच किमान आतापर्यंत तरी एखाद्या व्यक्तीला प्रोडक्ट शिपिंग केल्यानंतर ह्या व्हायरसची लागन झाली अशी एकही घटना निदर्शनास आलेली नाही.

COVID-19 चा उन्हाळ्यात प्रसार थांबेल का?

            बहुदा फ्लू आणि त्यांसारख्या इतर बऱ्याच व्हायरसांचा उष्ण वातावरणात जास्त प्रसार होत नाही. पण कोविड -१९ हा एक नविन व्हायरस असल्याने वैज्ञानिकांनीही हा व्हायरस उन्हाळ्यात जिवंत राहील की नष्ट होईल हे स्पष्ट सांगता येणार नाही असे सांगितले आहे.

एखाद्या व्यक्तीस आपल्याला COVID-19 झाला अशी शंका येत असल्यास काय करावे?

            जर कुणाला ताप, खोकला, श्वास घेण्यास त्रास होत असेल आणि तो व्यक्ति नुकताच परदेशातून आला असेल किंवा एखाद्या परदेशी नागरिकाच्या संपर्कात आला असेल ज्याला कोविड -१९ ची लागन झाली असेल तर अशा व्यक्तींनी त्वरित डॉक्टरांना किंवा हॉस्पिटलला कॉल करुन सूचित करावे.

            मेडिकल टिम येईपर्यंत घरच्यांच्या किंवा ईतर कुणाच्याही संपर्कात येऊ नये. डॉक्टरांच्या सुचनेने टेस्ट करुन घ्याव्यात आणि त्याच्या पुढील सूचनांचे पालन करावे.

कुणाला COVID-19 आहे हे कसे तपासल्या जाते?

            सुरुवातीला आपल्या नाक आणि तोंडातून द्रवपदार्थाचे नमुने घेतले जातात. त्यानंतर त्या द्रवपदार्थांची कोविड -१९ चाचणी घेण्यासाठी राज्य किंवा राष्ट्रीय प्रयोगशाळेत पाठविला जाते. डॉक्टर आपल्या फुफ्फुसातील द्रवपदार्थाची चाचणी सुद्धा घेऊ शकतात किंवा आपल्याला मूत्र किंवा मलची चाचणी सुद्धा करू शकतात जेणेकरून आपल्याला इतर काही संसर्ग आहेत कि नाही हे निश्चित करता येईल.

            जर आपल्याला न्यूमोनिया असेल किंवा श्वास घेण्यास त्रास होत असेल तर, डॉक्टर आपल्या फुफ्फुसांच्या क्ष-किरणांची ऑर्डर सुद्धा देतात. टेस्टचे परिणाम येई पर्यंत डॉक्टर कदाचित आपल्याला ईतरांपासून वेगळे ठेवतील. 

COVID-19 झाल्यानंतर हॉस्पिटलमद्धेच राहाणे बंधनकारक आहे का?

            खरं तर त्याची काही गरज नाही. ज्यांना कोविड -१९ ची लागण झाली आहे ते स्वतःच्या घरीच ईतरांपासून वेगळे राहू शकतात. जेणेकरून ह्या व्हायरसची लागण ईतरांना होणार नाही. पण खबरदारी म्हणून आपण डॉक्टरांच्या सूचना पाळायच्या आहेत. 

            तेच तुम्हाला सांगू शकतील कि घरी राहायचे कि रुग्णालयात दाखल व्हायचे. कारण अधिक गंभीर प्रकरणांमध्ये रुग्णालयात दाखल होणे हाच श्रेष्ठ पर्याय आहे. कारण आपल्या फुफ्फुसांनी स्वत: चे कार्य करणे थांबवले तर आपल्याला श्वास घेण्यास मदत करण्यासाठी व्हेंटिलेटरची आवश्यकता असते. रुग्णालये आपल्याला अतिरिक्त ऑक्सिजन देखील पुरवू शकतात, ज्यामुळे आपणास स्वत: चे श्वास घेणे सुलभ होते.

            पण आपण घरी राहत असल्यास आपल्या लक्षणांचे परीक्षण करणे सुरू ठेवा. आपली लक्षणे अधिक गंभीर झाल्यास शक्य तितक्या लवकर आपल्या डॉक्टरांना कॉल करा.

COVID-19 वर उपचार उपलब्ध आहेत का?

            कोविड -१९ च्या उपचारांसाठी सध्यातरी कोणतीही विशिष्ट औषधी उपलब्ध नाही. परंतु औषधी कंपन्या आणि संशोधन संस्था या रोगावर मात करण्यासाठी अँटीव्हायरल औषधांची चाचण्या घेत आहेत. बर्‍याच संस्था या रोगासाठी संभाव्य लस विकसित करण्यावर काम करत आहेत. तथापि, ही लस लोकांसाठी कधी उपलब्ध होईल ते सध्या सांगणे कठीण आहे. असे संशोधकांनी म्हटले आहे. 

            पण ताप आणि कोविड -१९ ची इतर लक्षणे दूर करण्यासाठी तुम्ही काउंटरची औषधे घेऊ शकता. फक्त लक्षात ठेवा की ही औषधे केवळ लक्षणे दूर करीत आहेत - ते व्हायरसवर उपचार करीत नाहीत

आपल्यापासून ईतरांना COVID-19 होणार नाही त्यासाठी काय काळजी घ्याल?

            जर आपल्या डॉक्टरांनी आपल्याकडे कोविड -१९ असल्याची पुष्टी केली असेल किंवा आपल्याला कोविड -१९ असल्याची शंका असेल तर स्वत: ला इतरांपासून दूर ठेवा. आपण वैद्यकीय सेवा मिळेपर्यंत घरीच रहा. आपण डॉक्टरांकडे जाताना नेहमी फेसमास्क घाला आणि सार्वजनिक वाहतूक, टॅक्सी वापरणे टाळा. घरी असताना खालील खबरदारी घ्या.

• प्रत्येकापासून वेगळ्या खोलीत रहा आणि शक्य असल्यास स्वतंत्र स्नानगृह वापरा.
• बेसिक सर्जिकल मास्क वापरा जेणेकरून आपल्या खोकल्यामुळे किंवा शिंकण्यामुळे ह्या विषाणूचा प्रसार रोखण्यास मदत होईल. 
• जर आपली टेस्ट नेगेटिव्ह आलेली असेल तर आपणास सार्वजनिक ठिकाणी मास्क वापरले नाही तरी चालेल. परंतु इतरांपासून 6 फूट दूर रहा आणि विनाकारण घर सोडू नका याची काळजी घ्या.
• जेव्हा आपल्याला खोकला किंवा शिंक येतो तेव्हा आपले तोंड आणि नाक ऊतींनी झाकून टाका. ताबडतोब टिश्यू कचर्‍यामध्ये फेकून द्या आणि आपले हात धुवा.
• आपल्या घरातील इतर सदस्यांसह घरातील भांडी, टॉवेल्स, बेडिंग किंवा कपडे सामायिक करू नका
• आपल्या लक्षणांचे परीक्षण करा आणि लक्षणे तीव्र झाल्यास आपल्या डॉक्टरांना कॉल करा

COVID-19 पासून मी स्वतःचे संरक्षण कसे करू शकतो?

            कोविड -१९ पासून स्वतःचे रक्षण करण्याचा उत्तम मार्ग म्हणजे आजाराने ग्रस्त असलेल्या लोकांच्या आसपास राहणे टाळणे. तसेच खालील नियम पाळा_

• स्नानगृहात जाण्यापूर्वी, खाण्यापूर्वी आणि नाक वाहून जाणे, खोकला किंवा शिंका येणेानंतर किमान २० सेकंद आपले हात साबण आणि पाण्याने धुणे.
• स्वत: ला इतरांपासून दूर ठेवा आणि आपला बहुतेक वेळ घरात घालवा
• आपले डोळे, नाक आणि तोंडाला शक्य तितका कमी स्पर्श करा
• आपण आजारी असल्यास घरी रहा (जरी आपल्याला अगदी सर्दी झाली असली तरी)
• दिवसातून कमीतकमी एकदा आपल्या घरात वारंवार स्पर्श केलेल्या सर्व पृष्ठभागाची स्वच्छता आणि निर्जंतुकीकरण
• खोकलतांना किंवा शिंकताना वापरलेला टिशू पेपर ताबडतोब कचर्‍यात फेका 

कुटुंबातील एखाद्या व्यक्तीस COVID-19 झाल्यास आपण काय खबरदारी घ्यावी?  

            जर आपण एखाद्या आजारी कुटुंबातील सदस्याची काळजी घेत असाल तर जेव्हा आपण आजारी असलेल्या व्यक्तीच्या खोलीत असता तेव्हा नेहमी डिस्पोजेबल ग्लोव्ह्ज आणि श्वसन यंत्र घाला. तसेच_

• त्या व्यक्तीच्या शारीरिक द्रव्यांना स्पर्श करू नका. जर आपण एखाद्या आजारी व्यक्तीचे कपडे, चादरी, ब्लँकेट किंवा टॉवेल्स धूत असाल तर डिस्पोजेबल दस्ताने घाला आणि ते गलिच्छ असताना आपल्या कपड्यांना किंवा त्वचेला स्पर्श करू देऊ नका.
• डिस्पोजेबल ग्लोव्हज वापरल्यानंतर लगेचच फेकून द्या आणि आपले हात पूर्णपणे धुवा. डिस्पोजेबल ग्लोव्हज वापरताना, आपल्या शरीराच्या कोणत्याही भागास, विशेषतः आपला चेहरा किंवा डोळ्यांना स्पर्श करु नका.
• जरी आपण फक्त एखाद्या आजारी व्यक्तीची काळजी घेत असाल तरी आपण 14 दिवस स्वत: ला अलग ठेवण्याची खात्री बाळगली पाहिजे कारण आपणास लक्षणे नसतानाही विषाणू वाहून नेऊ शकता व पसरवूही शकता.

सर्जिकल मास्क किंवा फेसमास्क आणि श्वसन यंत्र यांच्यात नेमका काय फरक आहे? 

            एक सर्जिकल मास्क किंवा फेसमास्क आपल्याला आसपासच्या वातावरणातील श्वसनाच्या समस्यांपासून वाचवतो. तर याउलट, श्वसन यंत्र हे वातावरणातील कोणत्याही गोष्टीपासून आपले रक्षण करण्यास समर्थ असतो. श्वसन यंत्र हे फेसमास्कपेक्षा अधिक जाड असून त्याची पकड मजबूत असते.

            फेसमास्कचा नियमित वापर केल्याने आपल्याला कोविड -१९ होणार नाही या भ्रमात राहू नका. केवळ एन-९५  फेसमास्क आपले संरक्षण करू शकतात आणि त्याचा पुरवठा अगदी मर्यादित आहे. फक्त वैद्यकीय कर्मचारी जे संक्रमित लोकांवर उपचार करीत आहेत त्यांनी उद्रेक दरम्यान एन-९५ मुखवटे वापरणे आवश्यक आहे.

COVID-19 असलेल्या व्यक्तीच्या संपर्कात आल्यानंतर काय करावे? 

            कोविड -१९ असलेल्या आपल्या ओळखीच्या व्यक्तीशी जर आपण जवळच्या संपर्कात असाल तर ताबडतोब आपल्या डॉक्टरांना कॉल करा. ते आपल्याला 14 दिवस स्वत: ला अलग ठेवण्याचा सल्ला देतील. जर आपल्याला त्या 14 दिवसांच्या कालावधीत कोणतीही लक्षणे आढळली नाहीत तर आपल्या डॉक्टरला असा निष्कर्ष येईल की आपल्याला हा आजार नाही. 

            कधी-कधी तर कोविड -१९ बाधित व्यक्तीशी संपर्कात येऊनही आपली टेस्ट नकारात्मक येऊ शकते. म्हणून डॉक्टर आपणास टेस्ट घेण्यापूर्वी काही दिवस थांबण्याचा सल्ला देऊ शकतात. जोपर्यंत आपण लक्षणे दर्शवत नाही.  

  

COVID-19 असलेल्या व्यक्तीच्या संपर्कात आल्यानंतर मी स्वतःला किती काळ इतरांपासून वेगळे ठेवावं? 

    

            कोविड -१९ चा उष्मायन कालावधी (Incubation Period) 14 दिवस असतो. सामान्यत: याचा अर्थ असा आहे की आपल्यास कोविड -१९ चा संसर्ग असल्यास, आपण दोन आठवड्यांपर्यंत विषाणूपासून आजारी पडू शकता. त्यामुळे खबरदारी म्हणून स्वत: ला अलग ठेवा आणि आपल्या डॉक्टरांना सूचित करा की आपल्याला चाचणी घेण्याची आवश्यकता आवश्यकता आहे म्हणून. त्यानंतर सार्वजनिक आरोग्य विभाग आपल्यावर लक्ष ठेवेल. 

            एक मात्र लक्षात ठेवा कि जरी आपण त्या 14-दिवसांच्या कालावधीत आजारी पडत असाल, तरी तो आजार कोविड -१९ शी संबंधितच असावा असं नक्की नाही. आपण इतरही दुसऱ्या आजाराने आजारी पडू शकता. तसेच 14 दिवस निघून गेले आणि आपण कोणतीही आजाराची लक्षणे दर्शविली नाहीत तर याचा सामान्यत: अर्थ असा आहे की आपल्याला यापुढे कोविड -१९ पासून आजारी पडणे किंवा हा आजार पसरवण्याचा धोका नाही.   

COVID-19 ची लागण होऊ नये म्हणून सार्वजनिक ठिकाणी फेसमास्क लावणे आवश्यक आहे का? 

            फेसमास्क कोविड -१९ पासून आपले रक्षण करू शकतो हा केवळ एक भ्रम आहे. सामान्य व्यक्तींनी फेसमास्क  वापरलेच पाहिजे असे काही बंधन नाही. पण ज्यांच्यामद्धे कोविड -१९ ची लक्षणे दिसून आलेली आहेत त्यांनी मात्र सार्वजनिक ठिकाणी फेसमास्क घालणे अनिवार्य आहे. 

  

            विशेषतः फेसमास्क हा आपल्यापासून इतरांना संरक्षित करण्यासाठी तयार करण्यात आला आहे. आपणास जनतेपासून वाचवण्यासाठी नाही. एव्हढं लक्षात घ्या कि, आपले स्वत: चे रक्षण करण्याचा उत्तम मार्ग म्हणजे आपले हात वारंवार धुणे आणि आपले डोळे, नाक किंवा तोंड न धुता टाळणे होय.

काय दूषित पृष्ठभागाला स्पर्श केल्याने मला COVID-19 होऊ शकतो?

            खरंतर ह्याची शक्यता नाकारता येत नाही. परंतु व्हायरस पसरण्याचा हा मुख्य मार्ग नाही. तज्ञांचा असा विश्वास आहे की कोविड -१९ संक्रमित लोकांच्या थेंबातून पसरते. जर हे थेंब पृष्ठभागावर स्थिर झाले तर आपण त्यांना स्पर्श केला आणि नंतर आपण आपले डोळे, नाक, किंवा तोंडाला स्पर्श कला तर आपण आजारी पडणे सहज शक्य आहे. 

            तथापि, सूक्ष्मजंतू पृष्ठभागावर किती काळ राहतात हे स्पष्ट नाही पण व्हायरस जास्त काळ टिकून राहण्याची शक्यताही नाही हे विशेष. त्यामुळे दिवसातून कमीतकमी एकदा टेलीव्हिजन रिमोट, फोन आणि डोरकनब्स यासारख्या लोकांना वारंवार स्पर्श करणार्‍या आपल्या घराच्या सभोवतालच्या वस्तू स्वच्छ आणि स्वच्छ करा.  

            जर तुमच्या घरातील एखादा आजारी असेल तर त्यांना दूर ठेवा आणि त्यांच्याबरोबर घरगुती वस्तू सामायिक करू नका. त्यांचे आयटम प्रत्येकापेक्षा वेगळे स्वच्छ करा.

काय COVID-19 मानवाकडून प्राण्यांमध्ये पसरू शकतो?   

            कोविड -१९ मानवाकडून प्राण्यांमध्ये पसरतो कि नाही हे अद्याप स्पष्ट झाले नाही. पण जर आपल्याकडे कोणी कोविड -१९ मुळे आजारी असल्यास पाळीव प्राण्यांना त्या व्यक्तीपासून आणि त्याच्या रूमपासून दूर ठेवावे. 

            सद्यस्तिथीत आपल्या पाळीव प्राण्यांचा लाड करणे, त्याच्यासोबत बिलगने किंवा जेवण सोबत करणे टाळा. तसेच त्यांच्याशी खेळतांना किंवा संवाद साधण्यापूर्वी किंवा नंतर नेहमी आपले हात धुवा.

            आपल्याला हा लेख उपयुक्त वाटला तर Comment Box मद्धे आपला अभिप्राय नक्की कळवा आणि लेख Share करायला नका. धन्यवाद!

#InfoWorldMarathi